Dünya üzerinde en son keşfedilmiş kıta hangisidir? Cevap tabii ki Antarktika kıtası. Keşfedildiğinde tarih 1820 yılıydı. Peki, diğer kıtalara göre neden bu kıtanın keşfi bu kadar geç olmuştu? Dünyanın en soğuk ve en kurak çölü olan bu kıta keşfedilene kadar nasıl maceralar yaşandı? Peki ya keşfedilirken neler yaşandı? Böylesine zor koşullara sahip bir iklimde kâşifler hayatta kalabilmek için nasıl mücadeleler verdi? Gelin Antarktika nasıl keşfedilmiş videonun devamında hep beraber öğrenelim.
(intro)
Antik zamanlarda Yunan filozof ve coğrafyacılar dünyayı daha iyi anlamaya çalışıyordu. Bu zamanlarda kuzey, güney, doğu ve batı gibi yönleri de daha iyi anlamlandırdılar. Eşyaların gölgelerini izleyerek Dünya’nın kuzey kısmında yaşadıklarını fark ettiler. Demek ki bunun bir de güneyi olmalıydı. En az kuzey kadar geniş olmalıydı Dünya’nın güneyi de. Ama asıl önemli olan şuydu, acaba orada da burası gibi karalar var mıydı yoksa tamamen okyanuslarla mı doluydu. Bunun üzerine denge kavramını daha iyi tanımlamaya başlayan filozoflar Dünya’nın da bir dengesi olması gerektiğini düşündüler. Bu yüzden güneyde de kara olmalıydı ki kuzeyle güney dengelenebilsin. İşte bu varsayımsal diyarlara “terra australis” yani güney toprakları denildi.
Başlarda haritalarda terra australis Afrika’yla birleşikti ve Hint Okyanusu’nu çevreleyerek Çin’e ulaşıyordu. Uzun bir müddet haritalar bu şekilde çizilmeye devam etti. Ancak 1488’de Ümit Burnu keşfedilince terra australis Afrika’dan ayrı çizilmeye başlandı. Bundan 4 yıl sonra Amerika kıtasının keşfedilmesiyle haritalarda Güney Amerika ile terra austalis birleştirildi. Ancak Macellan 1520’de Macellan Boğazı’nı geçti ve Güney Amerika ana karası ile Ateş Toprakları Adası arasında bir toprak bağlantısının olmadığını gördü. Bu zamandan sonra terra australis ile Amerika’nın sınırının Macellan Boğazı olduğu haritalara yansıdı. 1578’de Amiral Drake Ateş Toprakları Adası’nın güneyinden geçerek Drake Boğazı’nı buldu. Aslında bulduğu şey Güney Amerika ile Antarktika’yı birbirinden ayıran boğazdı ancak o bunu fark edememişti. Çünkü o zamanlarda hâlâ Antarktika bulunamamıştı. 1606 yılında Hollandalılar Avustralya’yı keşfettiklerinde “terra australis”i bulduklarını zannettiler. Bu yüzden bu kıtaya hak etmediği halde Avustralya ismi verildi. Bu nedenle uzun bir dönem haritalarda Avustralya ile Antarktika birleşik çizildi. Aslında Antarktika ile Avustralya arasında da bir okyanus olduğunu bilmiyorlardı. Kaptan James Cook Güney Okyanusu’nun soğuk sularına yelken açıp da Avustralya’nın güney sınırlarını dolaşınca Avustralya’nın sandıkları kadar büyük olmadığını gördü. Cook’un ikinci seferindeki karmaşık ve inişli çıkışlı rota, Avustralya ve Ateş Toprakları arasında hiçbir önemli kara parçası olmadığını kanıtladı. Böylece, güneyde yaşanabilir bir kıta olduğu efsanesini sona erdirmesine rağmen gelecekte Antarktika’nın keşfi için yolu açık tuttu. Ona göre 60. güney enleminin ılıman tarafında topraklar vardı fakat ötesi için ulaşılması zor ve hiçbir ekonomik değeri olmadığına kendini ikna etti.
1820 yılına gelindiğindeyse Fabian Gottlieb von Bellingshausen, Edward Bransfield ve Nathaniel Palmer komutalarındaki mürettebatla birlikte kıtayı veya buz sahanlıklarını ilk görenlerdir. Antarktika kıtasına ilk belgelendirilmiş ayak basma, bazı tarihçilerin karşı çıkmalarına karşın Amerikalı denizci John Davis tarafından gerçekleştirildi. Davis 7 Şubat 1821 tarihinde Batı Antarktika’daki Charles Burnu yanındaki Hughes Koyunda karaya çıktı. Kıta topraklarına ilk kaydedilen ve teyit edilen ayak basma ise 1895 yılında Adare Burnu’na oldu.
1841 yılında James Clark Ross HMS Erebus ve HMS Terror gemileriyle günümüzde bilinen adıyla Ross Denizi’ni geçti ve Ross Adası’nı keşfetti. Buzdan bir duvar gibi yükselen Ross Buz Sahanlığı boyunca seyretti ve sefere katılan gemilerinin adı verilen Erebus Dağı ile Terror Dağı’nı keşfetti. Mercator Cooper 26 Ocak 1853’te Doğu Antarktika’ya ayak bastı.
1907’de Ernest Shackleton liderliğindeki Nimrod Seferi’nde bir grup ilk kez Erebus Dağı’na tırmandı ve Manyetik Güney Kutbuna ulaştı. Shackleton ve seferin üç üyesi Aralık 1908 ve Şubat 1909 arasında birçok ilki gerçekleştirdiler: Ross Buz Sahanlığı’na karadan ilk ulaşan oldular; Beardmore Buzulu üzerinden geçerek Transantarktik Dağları’nı aştılar; Antarktika Yaylası’na ayak basan ilk insanlar oldular.
14 Aralık 1911’de Norveçli kutup kaşifi Roald Amundsen, Whales Körfezi’nden başlayan ve Axel Heiberg Buzulu üzerinden devam eden bir rota kullanarak Coğrafi Güney Kutbu’na ilk ulaşan kişi oldu. Scott’ın talihsiz seferi Amundsen’den bir ay sonra gerçekleşti. Roald Amundsen yolculuk sonunda sağ salim dönerken, Robert Falcon Scott geri dönüş yolculuğu sırasında donarak yaşamını yitirdi. Onun neden böyle acılı bir şekilde hayatını kaybettiğini “Bir Hesaplama Hatası Nelere Sebep Olabilir?” videomuzda anlatmıştık. Dilerseniz kartlara tıklayarak izleyebilirsiniz.
Antarktika bu şekilde parça parça olarak keşfedilmeye başlandı. Günümüzde kıtadaki araştırmalar hâlâ devam ediyor. Peki, Avustralya’nın bu kıtanın adını çalmasından sonra Antarktika nasıl isimlendirildi? Antarktika, aslında Arktik’in karşısındaki demekti. Arktik ise kuzey kutbuna deniyordu. Kuzey kutbuna bu ismin verilmesinin sebebi de Küçük Ayı takımyıldızının kuzeye işaret etmesidir. Arktos Yunancada “ayı” anlamına gelir.
İşte Antarktika böyle keşfedilmiş ve böyle isimlendirilmişti. Böylece bir videomuzun daha sonuna geldik. Videolarımızdan haberdar olmak için abone olmayı ve bizlere destek olmak için videoyu beğenmeyi unutmayın.
0 Yorum