İtalya, Roma İmparatorluğu’nun yıkılışından birkaç yüzyıl sonra birden çok devlete dönüştü. Aslında hepsi tek bir milletti ama her soylu kişi kendi prensliğini kurunca bu şekilde parçalanmış bir millet oldular. Ta ki 19. yüzyıla kadar. Bu zamanda meydana gelen bazı olaylar İtalyanların siyasi birliğini yeniden kurarak tek bir ülke olmalarını sağladı. Peki, bu nasıl oldu? Gelin videonun devamında hep beraber öğrenelim.
(intro)
Fransız İhtilali videomuzda da demiştik, bu devrim hareketi milliyetçilik denen bir kavram ortaya çıkarmış ve ulus devletlerin kurulmasına sebep olmuştu. Ulus devletlerin kurulması da doğal olarak imparatorlukların dağılması anlamına geliyordu. Ama durun bir saniye, sadece dağılma mı yaşanmıştı? Elbette hayır. Bu ulus devletlerin kurulması hareketi sayesinde aynı zamanda parçalanmış olan devletler de birleşmiş oldu. Bu devletlerden biri İtalya diğeriyse Almanya’ydı. İlerleyen zamanlarda Almanların birleşmesiyle ilgili de bir video yapacağız. Ama bu videonun konusu İtalyanların birleşmesi.
13. yüzyılda Anadolu’nun durumunu gözünüzün önüne getirin. Osmanoğulları, Germiyanoğulları, Candaroğulları, Karamanoğulları gibi pek çok beylik var. Hepsi de Türk ama parça parçalar. İşte İtalyanların durumu da bundan farklı değil o zamanlar. Sicilyateyn Krallığı, Papalık, Toskana Büyük Dükalığı, Sardinya Krallığı gibi ayrı ayrı bir sürü devlet var. Her biri ayrı yöneticiler tarafından yönetiliyor. Ama aslında hepsi İtalyalı. Halklar birbirleriyle anlaşabilmek için aynı dili kullanıyor. Bu durum Milliyetçilik akımının doğması ve ulus devletlerin kurulmasına kadar devam etti. Ancak daha sonra İtalyanların tek bir devlet çatısı altında yaşamaları gerektiği şeklinde düşünceler belirdi. Bir önceki videomuz olan Devlet Nedir videosunda Machiavelli’nin İtalyan olduğunu özellikle vurguladığımızı fark etmişsinizdir. Ne diyorduk orada? “İtalyan olan Machiavelli parçalanmış olan prenslikleri bir arada tutarak bir devlet oluşturmayı amaçlar.” İşte eskiden beri vardır bu çaba ancak gerçekleşmesi milliyetçilik akımıyla beraber olmuştur. Siyasi olarak böyle bir arka planı var işte birleşmenin. Peki, durup dururken milliyetçilik akımı çıktı hadi birleşelim mi dediler? Tabii ki hayır. Burada birliğin sağlanmasında öne çıkan bir devlet vardı, siyasi birlik o devletin etrafında toplandı. Aynı Anadolu’daki Türk siyasi birliğinin Osmanlılar etrafında toplanması gibi. İtalya örneğinde de bu görev Sardinya-Piyemonte Krallığı’nındı.
Bu birleşmenin yaşanması için dışarıdan müdahale şarttı. Müdahale ise Fransa imparatoru 3. Napolyon’dan gelecekti. Fransız İhtilali’nden sonra Napolyon Bonapart’ın yönetimiyle Fransa’nın etki alanı oldukça genişlemişti. İtalyan krallıkları da Fransa’nın etkisi altındaydı. 3. Napolyon tam olarak birleşik bir İtalya devleti olmasa da en azından dağınık olan krallıkları konfederasyon şeklinde bir araya getirmek istedi. Peki, bölgede yeni bir güçlü devlet çıkacağını bildiği halde neden böyle bir şey istiyordu? Aslında amacı çeşitli manipülasyonlarla bu konfederasyonu kendine bağlı tutmak ama Papa’nın korunmasını da onlara yıkarak bu büyük sorumluluktan kurtulmaktı. Piyemonteli Camillo Benso veya Cavour Kontu isimli bir İtalyan soylusu İtalyanların siyasi birliğini sağlayacağına ant içmişti. 3. Napolyon bu adamla anlaşarak İtalyan siyasi birliğinin kurulmasına yardım etti. Öncelikle Avusturya ile çıkarılacak bir savaşa ihtiyaç vardı. 3. Napolyon başlarda bunun kolay olacağını düşünerek Birleşik İtalya vaatleriyle halkta bir beklenti oluşturdu. Ancak 1857’de tırmanan siyasi gerilimin ardından böyle bir savaşın gerçekleşmesiyle bütün Avrupa’nın savaşa dâhil olacağını anladı. Bu sebeple bu fikri rafa kaldırdı.
İtalyanlara birleşme vadedip şimdi yarı yolda bırakıyordu 3. Napolyon. Bunun üzerine Felix Orsini adındaki İtalyan, Fransız imparatorun arabasına üç bomba attı. Mucize eseri imparatora hiçbir şey olmadı. Aslında daha önce bir İtalyan daha suikast girişiminde bulunmuştu. İşte o zaman farkına vardı ki eğer birleşmeyi sağlamak için adım atmazsa bu girişimlerin devamı gelecekti. Bu yüzden “İkinci bir vatan gibi sevdiğim” dediği İtalya için harekete geçti. Orsini’yi idam ettirmeden önce son sözlerini mektup olarak yazmasına izin verdi. Daha sonra milli ruh kokan bu mektupları Cavour’a yolladı ve Torino gazetelerinde yayınlanmasını sağladı. Bundan iki ay sonra 3. Napolyon gizlice Cavour’a haber yollayarak onu Plombiérs kasabasındaki kaplıcalara beraber tatil yapmaya davet etti. Aslında bu bir tatil değil diplomatik bir görüşme olacaktı. Burada bir araya gelen ikili İtalya’nın kurulması için izleyecekleri bir yol haritası oluşturdular. İlk hedef Avusturya ile bir savaşa girilmesiydi ancak savaşı önce Avusturya’nın başlatmasını sağlayacaklardı. İkili ayrıldıktan sonraki bir yıl boyunca 3. Napolyon diplomatik sahada çokça uğraş verdi. 1859 yılına gelindiğinde Piyemonte ve Avusturya arasındaki gerilim iyice tırmanmıştı. Bir konferans yapılarak İtalya sorununun ele alınması konuşulduğu sırada Avusturya Kuzey İtalya’ya büyük birlikler sevk etti ve 23 Nisan 1859’da Piyemonte’ye ağır bir ültimatom verdi. Fransa müttefikinin yanında yer alacağını bildirdi ve artık dönülemez bir yola girildi. 29 Nisan’da fiilen başlayan savaşı 24 Haziran’daki Solferino zaferi bitirecekti.
Zaferin ardından imzalanan antlaşmayla beraber Avusturya Lombardiya’yı Fransa’ya veriyor, Fransa da Piyemonte’ye teslim ediyordu. Bu büyük zaferin ardından 1859 Ağustos’unda Toskana halkı kendini Piyemonte’ye kattığını ilan etti. Arkasından Modena ve Parma ile Papalık Devleti’ne bağlı Romagna ve Bologna şehirleri de halk oylaması ile Piyemonte’ye katıldılar. Sonrasında Sicilyateyn Krallığındaki isyanların ardından burası da Piyemonte’ye katıldı. 1866 senesinde Prusya, Avusturya’ya savaş açıp bu devleti yendi. İtalya, bu savaşta hiçbir varlık gösteremediği halde; Prusya’nın yanını tuttuğundan, Venedik ve civarını topraklarına katmayı başardı. 20 Eylül 1870 tarihinde Roma’yı işgal eden İtalyanlar, başkentlerini de buraya taşıyarak bütün bir İtalya devletini kurmuş oldular.
İşte İtalya siyasi birliğini böyle sağlamıştı. Böylece bir videomuzun daha sonuna geldik. Videolarımızdan haberdar olmak için abone olmayı ve bizlere destek olmak için videoyu beğenmeyi unutmayın.